martes, marzo 26, 2024

A NOSA BANDEIRA CRUCEIRA.

LIBRO EL BIERZO PROVINCIAL


A NOSA BANDEIRA CRUCEIRA,

Por Xabier Lago Mestre.

Un novo 14 de abril celebramos o Día da bandeira Cruceira do Bierzo. Esta enseña foi aprobada nesa data polo Consello comarcal. Sen embargo, máis importante é que os bercianos aceitamos amplamente esta bandeira. Había unha necesidade de acadar un símbolo que representase a unidade territorial e social do Bierzo. Hoxe esta bandeira está ben presente nos actos deportivos, dando visibilidade á afición berciana en calquera cidade de España. Outro tanto acontece coas bandeiras nas manifestaciois reivindicativas, coa publicidade comercial, coa marca turística berciana, etc. Noutras ocasiois vemos bandeiras pegadas nos sinais de tráfico, tapando os leones, ou anónimas pegatinas en papeleiras e contedores de lixo. E por mor da internet a bandeira Cruceira está ben publicitada en todo o mundo coma calqueira outra.

            Cómpre facer un chisco de historia sobre as bandeiras bercianas. Así recordamos que as localidades rurais conservan os seus pendois que amosan con orgullo nas súas festas e romarías. Os templarios asentados no Bierzo tiveron as súas enseñas coa famosa Tau. Pola súa banda, a alta nobreza amosou os seus escudos (condes de Lemos e de Bembibre, marqueses de Vilafranca, etc). Como imitación a pequeña nobreza fixo algo semellante cos seus escudos e bandeiras que presidían os seus sepulcros nas igrexas. Escudos tamén tiveron os mosteiros bercianos (Carracedo, Espiñareda, Montes, Colexiata…). Os grandes concellos (Ponferrada, Vilafranca e Bembibre) conservan os seus escudos en bandeiras. E as súas milicias concellís partían ás guerras baixo bandeiras portadas por alferes.

PENDÓN DE LANZAS DE PONFERRADA


            Facemos unha mención especial a Ponferrada porque nesta vila houbo celebraciois especiais con bandeiras. Durante a Idade moderna tiña lugar un acontecemento institucional e popular que coincidía coas coroaciois dos novos reis de España. O reximento ponferradino facía un desfile coa bandeira real e local que portaba o alférez (por privilexio), desde a praza do mercado ou igrexa maior até a praza do concello. Eiquí recibía a bandeira o correxidor real, onde tiña lugar o xuramento de homenaxe e lealdade ao novo rei por parte do reximento e maila veciñanza cun berro compatido.

            No tema das bandeiras non podemos olvidar o acontecido na guerra contra os napoleónicos. A resistencia comarcal, caso dos Tiradores do Bierzo, tivo coma bandeira o chamado pendón de Lanzas de Ponferrada (coa aspa colorada de Borgoña). Esta bandeira antiga ten a imaxe da Virxe da Encina, co lema “que en la villa de Ponferrada venera por su patrona la provincia del Bierzo”. Incluso o romance de María Manuela nos recorda que “sacaré el Pendón de lanzas con la cruz de san Andrés en los bordes estampada (…)”. Todo indica a forte identificación social coa antiga enseña berciana.



            Durante a existencia da provincia de Vilafranca de Vilafranca non houbo tempo de fixar a bandeira berciana. Por iso tivemos de agardar á chegada da democracia para desfrutar do resurxir da conciencia bercianista. Co futbol as bancadas luciron a bandeira branquiazul e o bercianismo político tamén utilizou esta enseña. De xeito oficial e institucional houbo o acordo político de consenso coa actual bandeira Cruceira, mestura da branquiazul e da histórica, aspada branquicolorada.

            Como xa comentamos e vemos abraia a popularidade acadada pola bandeira Cruceira. Esta enseña berciana compite en maioritaria presencia coas bandeiras foráneas (autonómica de Castilla e León ou provincial leonesa) e tamén con calqueira das locais (municipais e pedáneas). Son muitos os leonesesistas que non ven ben este grande desenvolvemento da Cruceira porque compite coa súa leonina, así coñecida no Bierzo. Ben demostrado queda isto nos derbis entre cultural e ponferradina. Desde León alegan a antiguidade da súa bandeira. O certo é que ese simbólico león non ten nada de orixinal pois está presente en multitude de bandeiras de rexiois e ciudades europeas. Ademais, aínda hoxe hai desacordo sobre cal é a verdadeira bandeira leonesa, polas desputas entre fondos (¿branco, colorado ou purpurado?) ou sobre os leones (¿bípedo ou cuadrúpedo?). Así pois, o seu deseño unificado vai para longo prazo, mentres no Bierzo témolo clarexo coa Cruceira.



            Como temos visto hai moitas bandeiras nos diversos ámbitos territoriais. Agora ben, apesar do esforzo institucional por popularizalas, o certo é que só as máis sentidas son compatidas polas comunidades e territorios. Grazas a elas socializamos mellor os individuos nun destino incerto e asumimos noso pasado común. Velaí que unhas bandeiras só teñan presenza nos altos balcois dos edificios públicos, mais xamais pisan as rúas. As bandeiras Cruceiras son portadas pola veciñanza anónima que as sente coma propias, por iso medra o seu uso popular acotío. Do corazón saen as coplas satíricas, “O Bierzo cruceiro, león cazurreiro”, ou as liricas poesías, “Bandeira tricolor. Cruceira o cruzada, identidad y amor, euforia desatada. Azul del Sil mío, roja, de San Andrés, la cruz (…)” (Pedro López Pérez, AF2).

O Bierzo, abril de 2024



http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

sábado, marzo 23, 2024

DEMANDA DO GALEGO NA EXPOSICIÓN DE VILAFRANCA

LIBRO EL BIERZO PROVINCIAL


DEMANDA DEL GALLEGO ANTE

FUNDACIÓN EDADES DEL HOMBRE

POR FALA CEIBE DO BIERZO.

El colectivo cultural Fala Ceibe do Bierzo demanda a presencia del idioma gallego en la exposición Las Edades del Hombre que tendrá lugar en Vilafranca do Bierzo. Por eso se promueve una campaña en redes sociales para que los internautas envíen correos electrónicos a la Fundación Las Edades del Hombre en petición del uso parcial de la lengua gallega (feh@lasedades.es).

            Recientemente dicha fundación ha presentado la exposición en Vilafranca, mostrando las posibilidades de desarrollo que se pretenden. Además se ha mostrado abierta a nuevas propuestas bercianas. En este sentido, desde Fala Ceibe queremos hacer algunas iniciativas para favorecer un mayor éxito de la exposición.



VENTAJAS DE LA TERRITORIALIDAD AMPLIADA.

            Creemos que hay que abrir la exposición a nivel territorial. De ahí el acierto de compartir la sede con Santiago de Compostela. Pero también hay que ampliar la propuesta territorial a las comarcas gallegas del obispado de Astorga. Este está formado por el arciprestazgo de Galicia, que comprende las unidades pastorales de O Barco e A Rúa, con un total de 112 freguesías. Dentro de este espacio están las comarcas de Valdeorras, A Carballeda, Trives, Manzaneda, O Bolo y A Veiga. Esto supone cientos de fregueses, galegofalantes, que deberían tener su protagonismo lingüístico en la mencionada exposición.

            Por lo que se refiere al arciprestazgo de El Bierzo, hay dos unidades pastorales, de Vilafranca y Ponferrada, también con feligreses galegofalantes. Por lo tanto la fundación Las Edades del Hombre debería tener la sensibilidad bilingüe adecuada y concretada en la citada exposición de la villa del Burbia.



LOS CAMINOS A COMPOSTELA.

            Por la región de El Bierzo hay varios caminos a Compostela, es decir, Santiago, Inverno (Valdeorras) y Olvidado (Boeza), claros ejemplos seculares de hospitalitas. Los dos primeros caminos mencionados avanzan por zonas de lengua territorial y tradicional gallega. Esto hay que tenerlo muy en cuenta en la citada exposición para no ocultar la realidad cultural secular.

            La exposición Hospitalitas se refiere a “recibir al invitado”, función desempeñada por los hospitales medievales y también por los propios vecinos a los peregrinos en sus casas. De la vida hospitalaria derivó la intervención de determinados santos, casos de san Sebastián y san Roque, tan presentes en la tradición religiosa berciana y gallega a la hora de la curación de los afectados por las pestes. Recordamos san Sebastián en Vilafranca, Arganza, Viladepaos, etc y san Roque en Ponferrada, A Rúa, O Barco, etc. Por supuesto, estas festividades decayeron con la superación de las pestes.



PROPUESTAS PARA EL USO DEL GALLEGO.

            Desde Fala Ceibe aportamos propuestas para la presencia parcial del idioma gallego en la exposición. Esta lengua es compartida por los futuros visitantes de El Bierzo, Valdeorras y Galicia en general. Por todo ello, es lógico que se pida que la cartelería expositiva sea bilingüe, así como las cartelas de los objetos religiosos o los propios dípticos informativos para visitantes. Lo mismo demandamos para la publicidad de la exposición que se haga en medios de comunicación de Castilla y León y Galicia debería ser bilingüe.

O Bierzo, marzo de 2024.



http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

jueves, marzo 21, 2024

O VAL DE ANCARES NA REXIÓN DO BIERZO.


    LIBRO EL BIERZO PROVINCIAL

O VAL DE ANCARES NO BIERZO,

Por Xabier Lago Mestre.

O val de Ancares avanza cara a recuperar a súa denominación tradicional tras cumprir cos preceitivos trámites administrativos. Ancares, un curioso topónimo que ten un carácter espansivo en Galicia pola comarca veciña e pola serra do mesmo nome. O certo é que o noso val de Ancares ten moita historia. Na Idade Media está documentado o castelo de san Esteban de Fresnedelo ou Ancares (1033) que tería o seu territorio dependente, a tenencia de Ancares (1072). Por suposto os reis tiñan as súas terras, entre elas o castelo de Fresnedelo e alfoz que é doado ao bispo de Astorga polo rei Afonso IX (1206).

            As veciñas terras de Ancares foron dependentes dos mosteiros, casos de Fornela e Burbia trala doazón de Afonso XI a santo Andrés de Espiñareda (1317). E saltamos para o tempo dos chamados reis católicos e recordar que moitas terras e vasalos do bispado de Astorga pasaron a ter xustiza real. Cando os reis crean a provincia do Bierzo (1486) delegan a súa xustiza no seu corrixidor de Ponferrada (lexisla e executa). Algúns territorios do dito bispado (Los Barrios de Salas, A Somoza astorgana, Molinaseca…) dependeron xudicialmente do comentado corrixidor real. Talvez tamén acontecera o mesmo co val de Ancares que pasou a ser de reguengo, e quedou baixo o control do corrixidor. Neste senso existe un documento que fala dos lugares de Ancares que son do bispo de Astorga, o cal preitea por términos co mosteiro de santo Andrés de Espinareda (1496).



            Xa no século XVI Ancares pasará a ser da Coroa. Velaí a continua referencia documental ao Real Val de Ancares. Desta dependencia real recordan os ditos, “Ancares é real, fóra toda abadial” (mosteiro de Espiñareda e colexiata do Cruñego de Vilafranca). Curiosa foi a demanda do concello veciño de Burón que quixo pasar á provincia do Bierzo baixo o corrixidor de Ponferrada, “que nos aplique a la noble villa de Ponferrada, que tierra d´Ancares ques de Ponferrada confina con tierra de Nabia e tierra de Nabia con la de Burón” (1526). Eses galegos pretendían deixar de ser vasalos  do señorío de Altamira para ser reguengos, xa que “de la nuestra Corona real no faga merced de nos a quien nos desfuelle las caras” (1526).

            En un documento de 1776 atopamos a referencia a unha xunta de veciños na “casa del ayuntamiento de este valle” na localidade de Sorbeira. Nela a veciñanza elixe diversos oficios públicos, un xuiz do val, un alcalde da irmandade e un procurador. Como a xustiza era real, a cargo do corrixidor de Ponferrada, os ancareses tiñan a obriga de pagar polo seu exercicio (47 reais ao ano). Outros actos comúns foron o pedimento da quita das contribuciois para reparación de pontes lonxanos (1774). Noutra ocasión, as localidades do val protestaron contra a Mesta de gandeiros casteláns, xa que non querían que os alcaldes entregadores fixeran audiencias na cercana vila da Veiga para favorecer os privilexios de pastos das ovellas foráneas (1624).



            Segundo o Castastro de Ensenada (1752) as localidades do val de Ancares pagan en común o imposto das alcabalas reais, “destos nueve lugares que incluye dicho valle en un cuerpo como acredita dicha carta de pago”, claro exemplo de cooperación e solidariedade fiscal. Sen embargo, non pagaban outros impostos reais, “no paga dicho común servicio ordinario ni extraordinario por gozar todos los vecinos de previlegio de hijosdalgo” (Sorbeira). Dichos pagos fiscais tiñan que realizarse no castelo de Ponferrada, baixo a administración dos marqueses de Vilafranca.

            O Val de Ancares poseía os seus oficiais públicos. En 1775 fálase do nomeameto do encribán do número do “valle de Ancares, Provincia del Bierzo”. Tamén había un procurador síndico da xurisdición do val de Ancares (1808), defensor dos intereses populares, que denunciou os empadroamentos irregulais de fidalgos. Xa sabemos que os fidalgos estaban exentos de pago de certos impostos, o cal significaba un privilexio concedido pola Coroa. O catastro de Ensenada (1752) refírese á existencia dun xuíz ordinario e Lumeiras. A revolución liberal do século XIX impuxo un forte pulo por rematar coas instituciois do Antigo réxime. Velaí a supresión dos señoríos e maila creación dos municipios centralizados por unha capital, caso de Candín en sustitución do vello val de Ancares.  



            Por suposto, as localidades do val tiveron problemas de términos entre elas e coas veciñas. Vilarbón e Sorbeira preitearon con Burbia sobre prendas de gando que pastaba no término de Toloveira (1595). Lemos tamén que Suarbol, na “provincia de el Bierzo”, tivo desputas de lindes co concello de Piornedo sobre unha mancomunidade pastos (1799). Mentres que a Valouta preiteou co mosteiro de santo Andrés de Espiñareda pola execución da xurisdición civil e criminal nun longo proceso xudicial ante a Chancelería de Valladolid (1542-1584). Outro tanto acontecera cos concellos de Teixedo e Pereda que descutiron polo aproveitamento de pastos nos montes de Bercias e Reconquiños (1606-1628).

            Non podemos rematar sen facer mención á galeguidade lingüística do val de Ancares. O etnógrafo José Fernández González ten estudado esta cultura local e comenta que “el ancarés ante gallegos habla gallego, y ante ancareses habla la modalidad del gallego que llaman ancarés” (Etnografía valle de Ancares). Mais non faltan os piques entre veciños, “con galegos i ancareses, tratos poucas veces”, ou “os inimigos da alma son tres, fornelo, galego i ancarés”. O que sobra é o orgullo ancarés, “Por el Alto de la Cruz no se pasean chavales, lo recorren buenos mozos del Real Valle de Ancares”.

O Bierzo, marzo 2024.







http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

miércoles, marzo 13, 2024

33 ANOS DA COMARCA DO BIERZO.

LIBRO EL BIERZO PROVINCIAL


33 AÑOS DA COMARCA,

Por Xabier Lago Mestre.

O 14 de marzo celebramos os 33 anos da creación da Comarca do Bierzo. Este aniversario capicúa ben merece unha reflexión sobre esta longa andaina descentralizadora. O primeiro recordar que todo isto tivo unha orixe no proceso provincial histórico berciano que pervive na memoria cidadá, e que motivou as demandas popular e política coa chegada da democracia. Para uns a Comarca foi a forma de integrar O Bierzo periférico en Castela e León, os leonesistas cren que esta institución representa a estratexia foránea de dividir a provincia nos niveis político e territorial.

            Hoxe a descentralización comarcal posibilita ter competencias varias. A promoción turística supón que O Bierzo sexa a Comarca máis coñecida no noroeste peninsular. En materia de emprego hai unha axencia de colocación. Nos servizos sociais atopamos a atención a drogodependentes. A proteción do medio ambiente axuda á mellor conservación dos nosos montes. O Consello comarcal apoia económicamente aos nosos equipos deportivos. Outros temas importantes son a proteción de menores, as políticas de igualdade, etc.



            A Lei da Comarca refírese aos traspasos e delegacióis de competencias doutras administraciois. Pois ben, a Deputación de León delega o mínimo ao Consello comarcal, caso do servizo de asistencia a municipios, execución de pequenas obras pedáneas ou o banco de terras. Non se entende que a Deputación non ceda a materia de cultura no que se refire á proteción do idioma galego. Debe de ser que en León aman moito a nosa lingua porque xestionan os cartos da súa promoción. E qué dicir da Junta de Castela e León que só delega o xustiño depois de 33 anos.

            A Comarca do Bierzo ten que executar servizos comarcalizados que todos temos moi presentes por pura lóxica. Agardamos os servizos de bombeiros, transporte interurbano, proteción consumidores, arquivo e museo comarcais, recollida e tratamento de residuos, ordenación do territorio e urbanismo, fomento da lingua galega, etc. Mais xa podemos supoñer que a Junta de Castela e León sempre poñerá atrancos a calquera nova cesión de competencias ao Consello comarcal. Ninguén pode entender a estratexia da dita Junta de que aínda existan mancomunidades rurais e O Bierzo teña sido declarado mancomunidade de interese xeral. Que desfeita administrativa!



            Un exemplo das dificultades para avanzar na descentralización no Consello comarcal foi a reforma da Lei da Comarca en 2010. Aquel proceso lexislativo pasou da vontade berciana sen debate popular participativo. Por iso hoxe lemos o articulado desa Lei rexional e vemos que non xorde a referencia á simboloxía comarcal (Día do Bierzo, bandeira, escudo, capital…), cunha mínima mención ao idioma galego, unha modesta financiación, etc. Faltan outras competencias coma a iniciativa lexislativa comarcal, as relaciois exteriores con Galicia, a eleción direta dos conselleiros, novas formas de participación cidadá, urbanismo, o dereito consuetudinario local, etc.

            Digan o que digan os políticos, O Bierzo ten fundamentos de sobra para reclamar máis descentralización. A nivel territorial, estamos illados por montañas e  somos periféricos da chaira castelá. Polo tanto moi lonxanos dos centros de poder rexionais. Hai unha clara conciencia colectiva que se concreta no bercianismo popular, predominante fronte a outros rexionalismos veciños. Os dereitos históricos están presentes na existencia de dúas provincias (1486 e 1821) que condicionan as demandas descentralizadoras porque aquelas son guiadoras. Non nos podemos alonxar de Galicia xa que compartimos cultura e lingua seculares. Velaí a necesidade de institucionalizar as relaciois exteriores con Galicia. Non se debe protexer e fomentar o galego sen contar coas dinámicas lingüísticas veciñas (normativización, normalización, dixitalización, etc.     



            Algo bo terán as comarcas políticas, como ordenación territorial alternativa ás provincias, cando hai ese debate nas Comunidades autónomas. Catalunya e Aragón fixeron  as primeiras comarcalizaciois, e seguiron Navarra, Cantabria e Asturias. Galicia fixo outras comarcas administrativas comandadas por xestores e, tralo seu fracaso político, foron finalmente suprimidas. Recentemente Talavera de la Reina demandou tamén ser declarada comarca legal fronte ao centralismo rexional de Castela-A Mancha (decembro 2023). A Mesa por Talavera puxo o exemplo comarcal do Bierzo, salientando a nosa descentralización e identidade territorial.

            As Comunidades autónomas de España tiveron que demandar durante décadas novas competencias ao Estado democrático. Todos ben sabemos da forte presión política que exerceron as nacionalidades e rexiois periféricas para conseguir as súas aspiraciois. A Comarca do Bierzo ten en contra unha lexislación estatal e autonómica que favorece as Comunidades autónomas e provincias fronte a outras instituciois teritoriais inferiores. A lexislación territorial uniforme de España baséase nunha ordenación provincial do ano 1833, sen debate democrático daquela e decidida por un tal Javier de Burgos. Agora estamos no ano 2024 e no Bierzo soportamos aínda aquel vello centralismo provincial. Entre Galicia e León hai un amplo espazo montañoso e poboación que debe ser obxeto de ordenación territorial alternativa e non continuar sometida ao centralismo de hoxe. Que Ponferrada supera en poboación a Zamora, Avila, Soria, Segovia e Teruel, e estamos condenados a ter menores servizos públicos por unha inxustiza histórica.

O Bierzo, marzo de 2024.



http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

sábado, marzo 02, 2024

45 AÑOS DE BERCIANISMO POLÍTICO.

LIBRO EL BIERZO PROVINCIAL


45 AÑOS DE BERCIANISMO POLÍTICO,

Por Fala Ceibe do Bierzo.

En 2024 se celebran 45 años desde la fundación del Partido de El Bierzo el próximo 25 de abril de 1979. Creemos firmemente que esta fecha fundamental del bercianismo político merece una celebración adecuada. En este sentido queremos hacer algunas propuestas para el próximo 25 de abril.

·       Homenaje floral a los luchadores por la Provincia de El Bierzo ante el monolito del parque de la Provincia de El Bierzo de Ponferrada. En este acto público se puede hacer una concentración de bandeiras cruceiras por parte de los bercianos presentes.

·       Celebración de una Jornada de debate bercianista sobre la historia de los bercianismos social y político. Este acto público puede tener lugar el lunes 24 en la Casa de la Cultura o en el bar Coherencia de la zona alta de Ponferrada.



·       Establecimiento del DECÁLOGO BERCIANISTA para cargos públicos,y militantes y seguidores. Este decálogo serviría para tener claro los compromisos del bercianismo político con la ciudadanía. Fijamos algunos puntos de este posible decálogo:

a) Defensa de la simbología bercianista (presencia de la bandeira Cruceira en instituciones públicas, manifestaciones…),

b) Protección activa de la lengua gallega como patrimonio cultural berciano,

c) participación en las movilizaciones bercianas,

d) Establecimiento de cursos de formación de bercianistas.

e) Ofrecimiento de servicios a la militancia (cursos, excursiones, conferencias, publicaciones, páginas web, etc)

f) Defensa de las instituciones bercianas (Consejo comarcal, ayuntamientos, pedanías, concejos populares…)

g) Fomento del bercianismo social y político en redes sociales.

h) Defensa de tradiciones bercianas democráticas

i) protección del derecho consuetudinario local.

J) libertad de pactos políticos por el bercianismo político.

k) Fomento de la cooperación intercomarcal dentro de la región Sileste (Laciana, El Bierzo, La Cabreira y Valdeorras) en proyectos concretos como Ponfeblio, carretera La Espina-Ponferrada, carretera Ponferrada-Cabreira baja, ferrocarril a Valdeorras, etc


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

martes, febrero 27, 2024

NOVO DÍA DO GALEGO NO BIERZO.

LIBRO EL BIERZO PROVINCIAL


O DÍA DO GALEGO NO BIERZO.

Por Xabier Lago Mestre.

Un ano máis celebramos para o 9 de marzo o Día do galego no Bierzo. Tal data representa o nacemento, en 1695, de frei Martín Sarmiento en Vilafranca. Este erudito berciano escribiu muito de diversos saberes, salientanto en ensino e filoloxía do galego. Neste senso defendeu a dignidade deste idioma en paridade co castelán e o portugués. Por suposto, para os galegofantes do Bierzo representa un exemplo a seguir. Estamos seguros de que Sarmiento loubaría a luita de hoxe polo noso galego, porque estamos avanzando paseniño cara a nomalización deste idioma na rexión.

            A data do Día do galego serve para facer unha reflexión da actualidade do noso idioma. Da recente reivindicación da tvgalega no Bierzo podemos salientar o orgullo coletivo pola defesa do galego. Por suposto, os televidentes podemos dividilos entre os que falan o galego, os que entenden esa lingua parcialmente, ademais dos neofalantes (por exemplo, os estudantes de galego e portugués). O galego é idioma romance moi semellante ao castelán, velaí a fácil comprensión das súas series, películas, concursos, noticiarios, etc.



            A comunidade galegofalante do Bierzo representa unha minoría en Castela e León. Aínda así debe ser respeitada pola maioría castelán da provincia leonesa. A dita minoría cultural ten unha continuidade desde a Idade Media segundo a documentación en galego dos mosteiros bercianos. Mais non queremos mirar para o pasado, senón analizar o presente para afrontar un mellor futuro cultural.

            Hai un grupo de falantes bercianos do medio rural que defenden a súa fala tradicional. Estes podemos denominalos coma dialetistas. Entre eles están os que se refiren ao seu chapurreao, dialeto berciano ou galegoleonés, falas de vales (fornelo, ancarés…). Este escesivo localismo céntrase no galego labrego, gandeiro, toponímico,  oral… que amosa lóxicas especificidades lingüísticas. Velaí que atopen diferenzas léxicas ao ver a dita tvgalega. Neste grupo engadimos eses etnógrafos que non queren contaminar o puro galego rural con malas influenzas foráneas, propias da modernidade. O seu problema existe no seu excesivo localismo que empece entender a realidade lingüística do noroeste peninsular.



            Dentro da comunidade galegofalante do Bierzo hai outro grupo que podemos chamar culturalista. Son os que destacan o protagonismo do galego a nivel cultural. Por iso o importante é editar libros (novelas, poesías, dicionarios…), ou facer actos culturais (celebrar o Día do galego, festexar Os maios…), fomentar o ensino nos colexios, convocar concursos escolares, etc. Este grupo cultural comentado rexeita as chamadas influenzas políticas porque cren que desprestixian a reivindicación. Agora ben, si están pola relación institucional cando precisan de cartos públicos para financiar as súas actividades culturais.

            O terceiro grupo galeguista vén representado polos máis politizados. Estes conseguimos o recoñecemento expreso do galego no Estatuto de autonomía de Castela e León, e logo ousamos pedir a oficialidade deste idioma ante as Cortes xerais. Por suposto, este activismo político está mal visto pola maioría. Mais os politizados que comentamos apostamos polo recoñecemento de dereitos lingüísticos, os mesmos que teñen os cidadaos na Galiza. Hai un claro interese por rachar cos artificiais lindeiros administrativos do Cebreiro que perduran no imaxinario político castelao.



            O grupo politizado que comentamos quere a normalización do galego nos eidos lingüísticos (ensino, instituciois, política, comercio…). Incluso pretendemos penetrar nas novas tecnoloxías (tv, radios, dixitais, redes sociais, etc). E como aposta pola modernización e internacionalización mira para o portugués como mellor aliado. Quen visita Portugal ben experimenta a irmandade entre o galego e o idioma luso. Outra cousa son os prexuízos (políticos, filolóxicos…) de moitos contra unha achega ao portugués.

            Os neofalantes do galego queren un idioma funcional que lles sirva para moito máis. Viaxar por Portugal e Brasil, desfrutar do lecer (literatura, internet, música…), estudos universitarios en Galiza e Portugal, atopar novos traballos fóra do Bierzo, etc. Neofalantes que non entenden de tolerías, políticas, “el gallego en Galicia, no en El Bierzo”, localistas, “cada comarca tiene su gallego”, leonesistas, “El Bierzo colonizado por el gallego exterior”, etnógrafos, “el gallego mata las hablas locales”, etc.



            Outra problemática incomprendida é o tema da normativización do galego escrito e estandar. Por suposto que hai diferenzas no idioma galego histórico pola dialetalización, derivada das peculiaridades comarcais. Cada xeración, veciñanza, localidade, val compartido ou comarca ten achegado ao galego o seu léxico distintivo ao longo dos séculos. Velaí a necesidade moderna de fixar un léxico determinado, coa súa gramática correspondente. O galego é falado na Galiza, mais tamén no Eonavia, O Bierzo e A Seabra. Queremos entendernos todos, apesar das diferenzas territoriais, coa axuda dunha gramática e léxicos unificados. E, por suposto, imos máis aló cando miramos fixamente para o portugués neste século XXI, porque a nosa lingua vivirá se simpatizamos con máis falantes.

 

O Bierzo, febrero 2024.



http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

lunes, febrero 26, 2024

VIÑETAS SATIRICAS DE EL BIERZO



LIBRO EL BIERZO PROVINCIAL











http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

viernes, febrero 16, 2024

O INSTITUTO LEONÉS DE CULTURRA

LIBRO EL BIERZO PROVINCIAL



O INSTITUTO LEONÉS DE CULTURRA.

Xabier Lago Mestre.

A Deputación de León ten un ente específico para a promoción da cultura provincial, trátase do Instituto Leonés de Cultura. Dende hai moito tempo a actividade cultural ten sido un claro obxetivo político e institucional. Neste senso recordamos a creación da biblioteca leonesa en 1928. Tamén sabemos das pretensiois do Consejo leonés de estudios económicos y sociales (1941), “la conservación de las costumbres y tradiciones, el fomento de la cultura en todos los aspectos (…)”. Por suposto, para o franquismo a única cultura, uniforme e oficial, foi a propia do nacionalismo español. Houbo moito folclorismo de gaita, tamboril e danzas populares.

            Coa chegada da democracia descubrimos a outra España máis plural que se manifestaba nas diversas linguas peninsulares. Mais apesar do tempo pasado, para algúns `políticos e funcionarios todo segue igual. Na provincia leonesa hai varias linguas desde a Idade Media. Aínda así, as publicaciois leonesas evitan toda representación escrita do galego do Bierzo. Podemos ollear as páxinas das revistas Archivos leoneses (desde 1947), Vida leonesa, León, publicación del Centro de la Región Leonesa en Hispanoamérica, ou Tierras leonesas da Deputación (desde 1961). Máis recente é a nova revista do dito Instituto leonés de Culturra, chamada Feije (2023). Por suposto non se alude á posibilidade de publicar algo en galego, “artículos inéditos, redactados preferentemente en español (en caso contrario con sus correspondientes traducciones)”. O galego do Bierzo segue a ser tema tabú para a cultura leonesa, innombrable!.



            Pola outra banda, o Instituto leonés de Culturra está a publicar unha serie de cadernos pedagóxicos sobre cultura para escolares. Trátase de cadernos sobre pendoes, indumentaria, xogos infantís, deportes, antruejos, música popular, juntas vecinales, etc. Esperemos ver algún día futuro un caderniño específico para a lingua galega. Será dito Instituto capaz de se referir ao noso idioma galego do Bierzo?. Dicimos isto porque quizais prefira falar de fala galegoleonesa, dialeto berciano ou falas dos vales bercianos ocidentais. Agora a procurar diferenzas entre o léxico galego e berciano. E qué dicir da fonética, ese acento galaico delata aos traidores do leonés histórico. Que lean ben os cartularios dos tumbos dos mosteiros bercianos porque ese galego medieval non se parece muito ao actual (perigosamente normativizado?). Para o final a toponimia, vemos formas agalegadas xunta aos nomes en leonés. Todo está moi clarexo a prol do seu leonés!.  

            Xa veremos o que finalmente fan, contarémolo!. Dicimos isto porque o lindeiro administativo e político que separa León de Galicia quizais condicione as estreitas mentes dos políticos leoneses aínda. Para éstes, de seguro que atoparán grandes diferenzas entre o idioma galego do oeste do porto do Cebreiro e o galego do leste tan leonés, verdade?. Que saiban eses que os bercianos e os galegos falamos o mesmo idioma porque nos entendemos e comunicamos. Que de nada vai servir salientar diferenzas toleiras para crear fronteiras culturais imaxinarias.



            Logo está o tema do “Museo de los pueblos leoneses”. Ben sabemos da teima leonesista por crear unha identidade leonesa por enriba de todo. Velaí que se cuestionen cada día máis as identidades comarcais, caso da autonomista rexión berciana. Agora mola o localismo, que casa mellor co novo leonesismo, por iso se reivindican as localidades fronte ás comarcas. Xa non hai promoción das comarcas turísticas, nin etnográficas, porque divide demasiado a identidade superior leonesa. Amén!

            Temos algo máis que comentar, unha nova función do Instituto leonés de culturra. O deputado provincial de cultura, por suposto da upl, comentou que dende xa este Instituto vai luitar por defender a súa identidade leonesa. Cales son eses ataques foráneos? Os erros que poidan cometer publicaciois e informaciois oficiais. Case nada! Porque según o relatorio leonesista, hai que “preservar la personalidad cultural, el paisaje, los límites territoriales de León”. Que non toquen as sagradas fronteiras do vello reino leonés… por parte dos inimigos foráneos (Castela e Galicia?).



            De remate, o tema que desgusta ao leonesismo. Non se entende que o Instituto leonés de culturra non descentralice a parte da cultura que se refire á proteción do idioma galego no Consello comarcal do Bierzo. A lóxica non a coñece a política leonesista. Eles teñen os cartos e determinan a cultura segundo os seus intereses políticos e caciquis (comprar vontades críticas). Non se razona que o dito Instituto protexa o galego do Bierzo cando nin o coñecen nin o falan. Os bercianos debemos fomentar o galego porque é nosa lingua propia, territorial e histórica. En fin, seguen pois as dinámicas culturais pretéritas tan leonesistas y centralistas coa cultura berciana. Que saiban que seguiremos a resistir esas imposiciois políticas foráneas.

O Bierzo, febrero 2024



http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

sábado, febrero 03, 2024

DEMANDAS CONTRA LA SUPRESIÓN DE LA TVG EN EL BIERZO.

LIBRO EL BIERZO PROVINCIAL


DEMANDAS CONTRA LA SUPRESIÓN

DE LA TVGALLEGA EN EL BIERZO.

            El colectivo cultural Fala Ceibe do Bierzo continúa denunciando la supresión de la recepción de la TVGalega en esta comarca. Queremos informar a la opinión pública de la injusticia que supone la actuación política municipal que pasamos a relatar.

EL CONTEXTO SOCIOTELEVISIVO.

            La Televisión de Galicia lleva décadas viéndose en la región de El Bierzo. Miles de bercianos disfrutamos a diario de la información, las series y los diversos programas de la TVG. Este medio televisivo permite mantener el contacto cultural normalizado con nuestra lengua gallega por parte de los gallegohablantes y demás televidentes bercianos. La audiencia de la TVG aumenta en los sectores de población de mayor edad por su contacto tradicional con el gallego. La juventud tiene más fácil acceso a las nuevas tecnologías (internet, telefonía móvil, vía satélite, etc). Sin olvidar a los estudiantes de gallego que también aprenden esta lengua con la TVG. Sin aviso previo, hace una semana los televidentes de El Bierzo hemos dejado de visionar la TVG.



            Por supueso, Fala Ceibe ha contactado con la TVG en Santiago para resolver el problema de recepción, donde han abierto la correspondiente incidencia técnica. También hemos comunicado con los ayuntamientos de Corullón y Villafranca. Pero ha tenido que ser la presión social (con campaña en internet) la que ha provocado la respuesta del ayuntamiento de Villafranca. Esta institución nos ha dicho que es quien paga el suministro de luz de la caseta del repetidor de Corullón y que no está dispuesto a seguir pagando la factura eléctrica.

            Entendemos la resistencia al pago de la electricidad por parte ayuntamiento de Villafranca, ahora bien, no tiene disculpa su decisión política de provocar la falta de recepción de la TVG en El Bierzo. De novatos políticos es perjudicar a los televidentes, suprimiendo la TVG, sin buscar antes la solución del problema económico con otros agentes implicados, casos de la CRTVG, Junta de Castilla y León, ayuntamientos y Consejo comarcal berciano. La posición inicial de fuerza del ayuntamiento de Villafranca ha sido contestada por la presión social en internet, algo que no esperaba, y ahora debe reaccionar, para arreglar el problema creado cuanto antes.



PROPUESTAS POLÍTICAS CON FUNDAMENTOS JURÍDICOS.

            Fala Ceibe do Bierzo indica que se pone de inmediato en contacto con otras instituciones para arreglar esta problemática televisiva y recuperar la recepción de la TVG en El Bierzo. En este sentido, mandaremos nuestra queja formal al Procurador del Común de Castilla y León contra el ayuntamiento de Villafranca. Y lo mismo haremos con los partidos de las Cortes de Castilla y León, Xunta de Galicia y partidos del Parlamento Galego.

            Además presentamos una propuesta de resolución al pleno del Consejo comarcal de El Bierzo. Se trata de demandar la consideración de la recepción televisiva de la TVG en lengua gallega como de INTERÉS CULTURAL COMARCAL. Fundamentamos esta propuesta en que la recepción de la TVG es esencial para la protección y fomento de la lengua gallega de El Bierzo. La comentada audiencia de la TVG en la región demuestra su apoyo social desde décadas.



            La fundamentación jurídica de esta propuesta de la recepción televisiva de la TVG como de INTERÉS CULTURAL COMARCAL se basa en varias leyes. El Estatuto de Castilla y León, “gozará de respeto y protección la lengua gallega en los lugares e que habitualmente se utilice” (art. 5.3). Otro tanto se indica en la Ley de la Comarca de El Bierzo, en artículo 1.4 (modificación de 2010). Por otra parte, la Ley 7/2013, 27 de septiembre, de Ordenación, Servicios y Gobierno del territorio de Castilla y León, establece que “la administración autonómica prestará especial atención a las necesidades singulares de los territorios limítrofes de Castilla y León, con la finalidad de garantizar su desarrollo social y económico y la igualdad en el acceso de los ciudadanos a los servicios públicos” (disp. adic. 14). Queda clara la necesidad singular de El Bierzo respecto al mantenimiento de su lengua gallega y la prestación del servicio público de la TVGALEGA para dar funcionalidad comunicativa a este idioma propio y tradicional.

            Por otra parte, es hora de demandar la firma de un convenio de colaboración entre Xunta de Galicia, Junta de Castilla y León y Consejo comarcal para garantizar la recepción de la señal de la TVG en El Bierzo de manera continuada. Sólo de esta forma evitaremos futuras crisis coyunturales y resistencias políticas frente al gallego, ajenas a las verdaderas necesidades de los bercianos gallegohablantes o no. En la propia Ley de la Comarca de El Bierzo se habla de fijar la colaboración Junta de Castilla y León y Consejo comarcal, “la Comunidad de Castilla y León facilitará la participación de la Comarca de El Bierzo en las actuaciones que realice para la promoción de la legua gallega e su ámbito territorial” (art. 1.4).

O Bierzo, febrero de 2024

www.obierzoceibe.blogspot.com

http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

sábado, enero 27, 2024

A TELEVISIÓN DE GALICIA NON SE VE NO BIERZO.

LIBRO EL BIERZO PROVINCIAL


A TELEVISIÓN DE GALICIA

NON SE VE NO BIERZO,

            O Coletivo cultural Fala Ceibe do Bierzo está a recibir varias queixas de veciños da cidade de Ponferrada para comentarmos que non se pode ver a Televisión pública de Galicia desde fai varios días. Hai lóxicas dúbidas sobre se este é un problema temporal, pola nova recomposición das canles televisivas, ou resulta estrutural pola alteración permanente da recepción da TVG na rexión do Bierzo.

            Velaí a razón desta denuncia de Fala Ceibe para que se recupere de xeito definitivo a recepción do sinal da TVG no Bierzo. Todos ben sabemos da importancia que ten esta televisión pública para manter os vincallos culturais e lingüísticos coa Comunidade Autónoma de Galicia. Por iso estamos dispostos a facer o que sexa para recuperar a recepción da TVG no Bierzo. Hoxe remitimos este comunicado áos medios de comunicación, para logo continuar co aviso aos partidos políticos e instituciones públicas correspondentes, de Galicia e Castela e León.



A CAMPAÑA ELEITORAL DE GALICIA.

            Tamén aproveitamos esta denuncia sobre a falta de recepción da TVG no Bierzo para contactar cos partidos políticos presentes na campaña eleitoral ao Parlamento de Galicia. Por mor das relaciois históricas, culturais e lingüístics entre Galicia e O Bierzo pedimos profundar nelas cara ao futuro.

            A TVG debería ter máis atención informativa co Bierzo, para isto poden establecerse de xeito fixo os seus correspondentes nesta rexión, ou asinar convenios de colaboración informativa coa TV de Castilla y León que ten sede específica no Bierzo. Sempre será mellorable a información da TVG sobre os territorios estremeiros de Eonavia, O Bierzo e A Seabra, todos eles de fala galega. Para nada queremos illarnos da  comunidade galegofalante do noroeste peninsular nos niveis televisivo e dixital. Por iso pedimos axuda de novo contra as dinámicas afastadoras e as políticas derivadas de artificiais fronteiras administrativas que hoxe sufrimos.



            Nos debates políticos de Galicia, ante as eleciois parlamentares do 18 de febrero, as relaciois culturais cos ditos territorios estremeiros tamén teñen de estar presente. Nosa supervivencia lingüística futura depende das relaciois normalizadas con Galicia. Teimamos en que non queremos illarnos culturalmente de Galicia, apesar de estar separados políticamente. Reclamamos unha vez máis a axuda foránea e veciñal para poder existir como territorios galegofalantes no século XXI. Pódese facer máis por manter a irmandade cultural entre Galicia e os ditos tres territorios esttremeiros. Necesitamos vontade política e menos medos a traballar polo idioma galego común.

            Pola banda do Bierzo, reclamamos axuda de Galicia para fomentar o galego nos entes locais, caso do Consello comacal, concellos e pedanías. Por iso temos clarexo que hai que crear un Servizo lingüístico comarcal canto antes. Cómpre asinar xa un protocolo de colaboración Xunta de Galicia e mailo Consello comarcal berciano. Temos pendente a recuperación da toponimia galega no Bierzo. A Comisión toponímica de Galicia e o Consello comarcal poden comezar a investigar, coa axuda do Instituto de Estudos bercianos e universidades galegas por exemplo. En fin, que hai moito que facer, mais falta vontade política dual, mentres a demanda social bilingüe medra cada día máis.

O Bierzo, xaneiro de 2024.

www.obierzoceibe.blogspot.com


http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es

viernes, enero 26, 2024

O ENTROIDO NA REXIÓN DO BIERZO

LIBRO EL BIERZO PROVINCIAL



O ENTROIDO BERCIANO,

Por Xabier Lago Mestre.

De novo chega o entroido que ten moito raízame porque descoñecemos a súa antiga orixe. Posiblemente esta festa de inverno sexa máis pagana ca cristiá. Dende logo a dureza do inverno rural (chuvias, néboas, neves, friaxe…) ben merece unha festa moi divertida coma o entroido. A relixión católica ben soubo impoñer a súa moral restritiva polo que se refire ao cumprimento dos seus mandamentos sacros. En contraposición a isto, o entroido rachado contra os poderes históricos, enténdase a igrexa, a nobreza señorial, os concellos, a xustiza real, etc.

Na rexión do Bierzo temos o entroido rural e o chamado carnaval. Este último impóñese no medio urbano das ciudades e vilas, coas comparsas e vistosas carrozas que seguen as modas conxunturais e foráneas. Así o carnaval ten caracteres semellantes en diversos puntos do planeta. Eiquí faremos mención ao entroido tradicional berciano. Referímonos ao entroido rural que aínda pervive con risco de desaparecer pola diversa casuística (despoboación, envellecemento, illamento…



Comezamos no Bierzo alto onde salientamos Noceda cos seus zarramacos vestidos de farrapos de roupas. O protagonismo é da súa vaca foira e do touro louco. Os animais vacúns foron os señores das montañas durante séculos. Outras localidades que festexan con cortexos animais son Santibáñez del Toral e Castropodame. Nesta última pasean o seu monigote enriba dun burro. Mentres en Igueña teñen o seu Maruxo, ese home vestido de muller que recorda a crítica sexual. Nos lugares gandeiros xorden figuras de pastores (Salientes) e nos industriais non faltan os mineiros tiznados de negro. Salientamos a Tremor coas súas famosas burras, figuras axigantadas que fan seus cortexos polos calexos, mentres repiten “burra, cantosa, marrana y asquerosa”. En Urdiales de Colinas as rondas serven para recadar comida polas casas que se consume no xantar máis comunal.

Pola zona ocidental do Bierzo, os maranfallos de Burbia. Eles fan pasarúas ao berro de “maranfallón, maranfallón, cara de gatín”. Os cortexos son pedigüeños de viandas, porta por porta, para facer depois as ceas comunais entre a veciñanza. As noites son iluminadas cos fachois tamén purificadores e non faltan os diaños temerosos. En Vilar de Aceiro córrese o entroido mentres se cisca cinsa ou fariña entre os veciños e visitantes. Diversión e agresividade mesturan o entroido. Hai que saber levar as brincadeiras propias destas datas porque é o prezo a pagar pola socialización tradicional. En Moreda os maragatos levan refaixos de muller, onde destacan personaxes coma a Frasca e A xoroba. As localidades de Sortes e s. Pedro de Olleros teñen os seus animais, a vaca e mailo touro,  coma símbolos gandeiros. 



Fronte ao silencio eclesial e regrado, o entoido berrador, “vello raiouco, nacido no couto, vello raiouco, nacido no couto, o día do entroido”. Por Valtuille, queiman o entroido, un moneco de palla, para o martes, mentres recitan “entroido peludo, orellas de burro”. Baixamos para atopar os carantoños de Oencia, onde plantan o pau de antroido, outro tanto acontecía en Lusío e Vilarrubín, co seu pao do meco. Mentres en Sobrado había unha batalla de fachas acendidas, entre os bos casados e os malos solteiros. Quen non recorda as xostradas e golpes que se reciben uns doutros. A limpeza non existe cando voa a cinsa do forno ou a fariña, tampouco faltan as picadas das formigas bañadas en lamas. A figuración maniquea no entroido de diversos xeitos.

Temos visto xa a impotancia da literatura oral no entroido con varios exemplos. A palabra compartida (canciois, coplas…) socializa tanto coma a diversión. Sabemos da importancia das caretas para reforzar o anonimato festivo, “en entroido, disfraz de coiro”. E visto queda a importancia do xantar comunal, mellor cun bo botelo! “entroidiño, comiches a carne, e deixaches o pan”. Todos ben saben o que acontecerá cando remate o bo entroido, o sosego obrigado e imposto, “entroido á raxeira, pascoa á lareira”. Mentres chega a represiva Coresma, que soe a música, “antroido, pandoiro, pasou por eiquí, tocando a gaita”.

A crítica social non falta no entroido, por iso os ataques represivos dos poderes. A política na diana máis crítica, “polo entroido, non hai partido, todo compatido”. As autoridades, obxetivo satírico, “o correxidor está perdido, que a xustiza está fuxida”. O caciquismo botado, “o gobernador, gran compoñedor eleitoral, seu concellal sempre servicial”. A Igexa non se librou dos ataques populares, “este é o Santo Entroido, é o santo verdadeiro, o que quere o Santo Entroido é que lle enchen o…



A resposta do poder sempre foi a represión, desde os altares ou coa xustiza civil parcializada. Os reis de España ben que se aplicaron en executar leis anticarnaval. Carlos V impuxo azotes e desterros contra os portadores d disfraces de carnaval (1523). Austrias e Borbones seguiron coas súas dinámicas represoras. O Código Penal de 1870 deixaba claro a súa oposición a levar máscaras. En tempos do franquismo, o Boletín oficial de León está cheo de sucesivas circulares contra o entroido, “suspendidas las llamadas fiestas de carnaval”, por orden del gobernador civil.

A Igrexa, sempre vixilante da súa moral. Os visitadores do bispo de Astorga, en Toreno, denunciaban que “los disfaces que suelen hacer algunas mozas en las noches de carnestolendas y otras con el abuso y apellido de farramecos” (1784). Foron moitas as localidades bercianas que tiveron que agocha as palabras entroido e carnaval para evitar as proibiciois, gobernativas e eclesiais, por iso utilizaron a expresión “festas de inverno” para burlar as autorizaciois.

O Bierzo, febreiro de 2024.



http://sites.google.com/site/obierzoxa http://www.facebook.com/xabierlagomestre www.twitter.com/obierzoxa http://www.blogoteca.com/obierzoxa http://obierzoceibe.wordpress.com http://www.ciberirmandade.org/falaceive www.ponferrada.org www.partidodelbierzo.es